De Belgische Mededingingsautoriteit heeft de stopknop ingedrukt. De Internationale Wielerunie (UCI) moet uiterlijk tegen 13 oktober haar nieuwe regel opschorten die de maximaal toegestane versnelling op 54×11 beperkt in professionele wedstrijden. Motief: de norm, gepresenteerd als een veiligheidsmaatregel, zou de principes van transparantie en non-discriminatie schenden.
De maximaal toegestane versnelling verwijst naar de combinatie van het voorblad en het achtertandwiel, die bepaalt hoeveel de fiets vooruitgaat bij elke pedaalslag. Hoe groter de versnelling, hoe sneller de fiets gaat en hoe moeilijker het trappen wordt. De norm voor de maximaal toegestane versnelling legt dus een grens op aan deze maximale snelheid: met een voorblad van 54 tanden en een achtertandwiel van 11 tanden is dit de hoogste snelheid die een renner kan bereiken zonder van verzet te veranderen.
Maar de maatregel stuitte onmiddellijk op verzet bij de leveranciers. De Amerikaanse fabrikant SRAM, een van de twee wereldspelers naast Shimano, wendde zich tot de Belgische autoriteiten, stellende dat deze technische beslissing hen feitelijk uitsluit van bepaalde wedstrijden.
Een mechanische en economische machtsstrijd
Achter dit geschil over tandwielen gaat een industriële strijd schuil. SRAM biedt momenteel geen transmissiegroep die voldoet aan de nieuwe UCI-norm. Met andere woorden, hun partnerteams – meerdere WorldTour-formatie – zouden bepaalde wedstrijden niet kunnen rijden zonder materiaal te wisselen, wat kosten en imagoschade met zich meebrengt vlak voor het einde van het seizoen.
Voor de Mededingingsautoriteit vormt deze situatie een fundamenteel probleem. In haar beslissing stelt ze dat de procedure voor het vaststellen van de regel «niet voldoet aan de vereisten van objectiviteit en transparantie» en dat ze «onevenredige effecten genereert ten opzichte van een leverancier van sportmateriaal». Het oordeel is duidelijk: de norm wordt voorlopig opgeschort tot nader order.
De UCI op het matje geroepen
Hoewel de Belgische autoriteit de legitimiteit van de UCI erkent om de veiligheid in de sport te waarborgen, herinnert zij eraan dat sportregelgeving het mededingingsrecht niet mag negeren. Technische regels met directe economische impact moeten worden opgesteld via duidelijke en niet-discriminerende procedures.
De UCI, die de maatregel rechtvaardigde uit voorzichtigheid bij afdalingen en sprints, wordt nu gedwongen binnen 24 uur een communiqué te publiceren waarin staat dat de norm niet van toepassing is. Bij niet-naleving riskeert zij dwangsommen.
Een precedent met mondiale gevolgen
Het tijdstip is niet toevallig: de regel zou gelden vanaf de Tour van Guangxi, de laatste manche van de WorldTour-kalender, vanaf 14 oktober. Meerdere teams met SRAM-groepen hadden hun bezorgdheid al geuit uit angst voor een technisch nadeel.
Deze opschorting vormt een ongekend precedent in de professionele sport, waar mededingingsrecht zelden ingrijpt tegen sportregelgeving. Het kan andere instanties – zowel binnen als buiten het wielrennen – dwingen hun technische governance te herzien.
